مطالعات زنان
محمدرضا قائمی نیک؛ هدا مصطفائی
چکیده
اجرای برنامه‌های عمرانی (توسعۀ سرمایه‌داری) در دورۀ پهلوی دوم، اغلب از منظر اقتصادی یا سیاسی مورد تحلیل قرار گرفته است، در حالی‌که تاثیر این برنامه‌ها بر حوزۀ فرهنگ نیز قابل بررسی است. هویت زن ایرانی یکی از قلمروهایی است که تحت تاثیر سیاست‌های فرهنگی برنامه‌های توسعۀ این دوره، دستخوش تغییر و تحول شده است. در این مقاله با هدف بررسی ...
بیشتر
اجرای برنامه‌های عمرانی (توسعۀ سرمایه‌داری) در دورۀ پهلوی دوم، اغلب از منظر اقتصادی یا سیاسی مورد تحلیل قرار گرفته است، در حالی‌که تاثیر این برنامه‌ها بر حوزۀ فرهنگ نیز قابل بررسی است. هویت زن ایرانی یکی از قلمروهایی است که تحت تاثیر سیاست‌های فرهنگی برنامه‌های توسعۀ این دوره، دستخوش تغییر و تحول شده است. در این مقاله با هدف بررسی تغییرات هویت زنانه در دورۀ پهلوی دوم و تاثیر آن بر شرایط امروز، بازنمایی هویت زنانه در فیلم‌های سینمایی این دوره را مدنظر قرار داده‌ایم. با توجه به اینکه بازنمایی هویت زنانه در سینمای این دوره در ذیل برنامه‌های توسعۀ سرمایه‌داری رقم خورده است، از چارچوب نظریِ صنعت فرهنگ‌سازی آدرونو و هورکهایمر از مکتب فرانفکورت بهره برده‌ایم تا بتوانیم به‌نحو انتقادی تاثیر سیاست‌های توسعۀ سرمایه‌داری را بر صنعت فرهنگ‌سازی در سینمای این دوره را نشان دهیم. متناسب با چارچوب انتقادی مکتب فرانکفورت، از روش تحلیل گفتمان انتقادی لاکلا و موف بهره برده‌ایم تا بتوانیم تغییرات گفتمانی بازنمایی هویت زنانه در دوره‌های تاریخی تولید و پخش آثار سینمایی این دوره شناسایی کنیم. بر اساس یافته‌های تحقیق، چهار گفتمان، از آغاز دوره پهلوی دوم تا سال ۱۳۲۷، اجرای برنامه عمرانی (توسعه) از ۱۳۲۷ تا ۱۳۴۳، وزارت مهرداد پهلبد از ۱۳۴۳ تا ۱۳۵۷ و گفتمان روبه‌ظهور «موج نوی سینمای ایران» از ۱۳۴۰ تا ۱۳۵۷ شناسایی شده است. تحلیل این گفتمان‌ها بیانگر آن است که بازنمایی هویت زنانه در سینمایی این دوره به‌تدریج از هویت سنتی محجبه به سمتِ هویت غربی برهنه‌تر تغییر می‌کند.
